पुणे प्रवाह न्युज पोर्टल
*
*मुख्यमंत्री श्री. उद्धव ठाकरे यांच्या निर्देशानुसार होणार कार्यवाही*
'कोविड-१९' विषाणूचा प्रादुर्भाव रोखण्यासाठी सर्वतोपरी प्रयत्न होत आहेत. असे असले तरी कोरोनावर हमखास असा तोडगा सापडून त्याच्यावर संपूर्ण नियंत्रण येईपर्यंत आता जीवनशैलीमध्ये काही बदल करणे सर्वांनाच आवश्यक झाले आहे. मास्कचा उपयोग, सुरक्षित अंतर, निर्जंतुकीकरणाचा वापर याच्यापलीकडे जाऊन आता वैयक्तिक, कौटुंबिक तसेच सार्वजनिक आयुष्यात नवीन बदलांचा अवलंब करणे आवश्यक झाले आहे. अशा बदलांचा स्वीकार करुन, त्या माध्यमातून कोरोनावर प्रभावी नियंत्रण मिळविण्यासाठी बृहन्मुंबई महापालिका क्षेत्रात येत्या १५ सप्टेंबरपासून 'माझे कुटुंब, माझी जबाबदारी' ही मोहीम राबविण्यात येणार आहे.
महाराष्ट्राचे मुख्यमंत्री श्री. उद्धव बाळासाहेब ठाकरे यांच्या मार्गदर्शनानुसार संपूर्ण राज्यभरात ही मोहीम येत्या १५ सप्टेंबरपासून राबविली जाणार असून बृहन्मुंबई महापालिका क्षेत्रात राबविली जाणारी मोहीम ही देखील या राज्यव्यापी मोहिमेचा एक भाग आहे. मुंबईकर नागरिकांसह सर्व लोकप्रतिनिधींच्या सहकार्याने व स्वयंसेवी संस्थांच्या सहभागाने राबविण्यात येणाऱया या मोहिमेत प्रभावी कोविड नियंत्रणासाठी नवीन जीवनशैली पद्धतीचा अवलंब करण्यास अधिकाधिक व्यक्तींना प्रेरित करणे, हा मुख्य भाग आहे. कोविड नियंत्रणासाठी अधिक प्रभावी आरोग्य शिक्षण साधणे, हे त्याचे मुख्य उद्दिष्ट आहे, अशी माहिती बृहन्मुंबई महानगरपालिकेचे आयुक्त श्री. इकबाल सिंह चहल यांनी दिली आहे.
या मोहिमेअंतर्गत बृहन्मुंबई महानगरपालिकेच्या सार्वजनिक आरोग्य विभागाने नियुक्त केलेले स्वयंसेवक हे महानगरपालिका क्षेत्रातील प्रत्येक कुटुंबापर्यंत पोहोचून म्हणजेच घरोघरी जाऊन लोकांची ताप आणि प्राणवायू पातळी तपासणार आहेत. त्याचबरोबर नागरिकांना आरोग्य शिक्षणासह महत्वाचे आरोग्य संदेश देणे, 'कोविड १९'चे संशयित रुग्ण शोधणे, उपचारासाठी संदर्भ सेवा देणे यासारख्या बाबी राबविल्या जाणार आहेत. मधुमेह, हृदयविकार, मूत्रपिंड (किडनी) विकार, लठ्ठपणा यासारखे आजार असणाऱया व्यक्तींना शोधून काढणे व उपचारासाठी संदर्भ सेवा या बाबींचाही या मोहिमेत समावेश असणार आहे. मोहिमेचा पहिला टप्पा हा १५ सप्टेंबर ते १० ऑक्टोबर दरम्यान, तर दुसरा टप्पा हा १२ ऑक्टोबर ते २४ ऑक्टोबर या कालावधीत राबविण्यात येणार आहे. यानुसार मोहिमेच्या एकूण कालावधी दरम्यान साधारणपणे दोनवेळा हे स्वयंसेवक प्रत्येक कुटुंबाला भेटणार आहेत, अशी माहितीही यानिमित्ताने महापालिका आयुक्तांनी दिली.
या मोहिमेदरम्यान नागरिकांना कोविड नियंत्रणासाठी सकारात्मक परिणाम साध्य करणाऱया महत्त्वाच्या मुद्यांची माहिती देण्यात येणार आहे. वैयक्तिक, कौटुंबिक तसेच सार्वजनिक जीवनात प्रतिबंधात्मक खबरदारी घेण्याबाबत परिणामकारक अशी अत्यंत आवश्यक त्रिसूत्री पुढीलप्रमाणे आहे:
१) नागरिकांनी आपापसात किमान २ मीटरचे सुरक्षित अंतर ठेवणे.
२) मुखपट्टी / मुखावरण अर्थात 'फेस मास्क' चा कटाक्षाने नियमितपणे व योग्य वापर करणे.
३) वारंवार हात स्वच्छ धुणे. तसेच निर्जंतुकीकरण द्राव्य (सॅनिटायझर) चा योग्यरित्या वापर करणे.
या अत्यंत महत्त्वाच्या त्रिसूत्री प्रत्येकाने पाळल्याच पाहिजेत.
त्याव्यतिरिक्त दैनंदिन जीवनात अंमलात आणायलाच हवेत, असे महत्त्वाचे मुद्दे पुढीलप्रमाणे आहेत:
अ) वैयक्तिक स्तरावर..
• रोज सकाळी शरीराचे तापमान, प्राणवायू पातळी मोजून घ्यावे. हे आरोग्य व्यवस्थापनासाठी आवश्यक आहे.
• मास्कचा सदैव उपयोग करावा. मास्क काढून ठेवू नये. नाकाखाली/चेहऱयाखाली मास्क न ठेवता योग्य ठेवावा.
• चेहऱयाला तसेच मास्कला वारंवार हात लावू नये.
• एकदाच वापरात येणारे मास्क (सिंगल यूज मास्क) वापरुन झाल्यानंतर ते टाकून देण्यापूर्वी त्यांचे तुकडे करुन नंतर टाकावेत. जेणेकरुन त्यांचा पुन्हा वापर करण्यासाठी गैरउपयोग केला जाणार नाही.
• सॅनिटायझरची लहान बाटली सातत्याने सोबत बाळगावी. त्याचा गरजेनुसार उपयोग करत रहावा.
• स्वच्छ हातरुमाल बाळगावा. सर्दी, खोकला असल्यास स्वच्छ मास्क, रुमाल यांचा सातत्याने उपयोग करावा.
• पुनर्वापराचे मास्क निर्जंतुकीकरण द्रव्याचा उपयोग करुन दररोज स्वच्छ धुवावेत.
• कोणाशीही बोलत असताना एकमेकांच्या चेहऱयाकडे थेटपणे न बघणे.
• आहारामध्ये पौष्टिक व जीवनसत्वं युक्त पदार्थांचा समावेश करावा.
• जेवताना एकाच भांड्यात किंवा पातेल्यात पदार्थ घेण्याऐवजी ते आवश्यकतेनुसार एकदाच ताटात घ्यावेत.
• जेवताना मौन ठेवावे किंवा कमीत कमी बोलावे.
• जेवणात भाज्यांचा वापर अधिक करावा. जीवनसत्व, प्रथिने अशा सर्व पोषक बाबींनी युक्त पदार्थ असावेत.
• पुरेसा व योग्यवेळ आहार, पुरेशी झोप, व्यायाम/योग/प्राणायाम आदीद्वारे प्रतिकारशक्ती टिकवून ठेवावी.
• शौचालयातील भांड्यावरील झाकण 'फ्लश' करताना बंद ठेवावे.
• बंदिस्त वातावरण टाळावे. याचप्रमाणे गर्दीत जाणे किंवा निकटचा संपर्कही टाळावा.
• अरुंद ठिकाणी जास्त वेळ थांबू नये.
• चालायला/धावायला गेल्यानंतर त्या ठिकाणी कमीत कमी व्यक्ती व सुरक्षित अंतरावर असतील, असे पहावे.
• सार्वजनिक ठिकाणी वावरताना थुंकू नये.
• बाहेरून घरात आल्यावर हात - पाय - तोंड व्यवस्थितपणे साबण लावून धुणे.
• कार्यालयातून घरी परत आल्यावर सर्वप्रथम आंघोळ करावी व कपडे थेट धुण्यासाठी द्यावेत.
• कोविड विषाणूचा अधिक प्रादुर्भाव असणाऱया परिसरांना/शहरांना/राज्यांना/ देशांना भेट देणे टाळावे.
• जर 'कोविड - १९' ची लक्षणे असतील, तर आपण कुठे-कुठे गेलो होतो आणि कोणा-कोणाला भेटलो, ते आठवावे. शक्यतोवर भेटीच्या नोंदी ठेवाव्यात.
ब) कौटुंबिक स्तरावर
• प्राणवायू पातळी मोजण्यासाठी आवश्यक असलेले उपकरण (ऑक्सिमीटर) सदैव बाळगावे. कुटुंबातील प्रत्येक सदस्याची प्राणवायू पातळी ठराविक कालावधीने तपासून त्यांच्या अचूक नोंदी ठेवाव्यात.
• शारीरिक तापमापक (थर्मामीटर) / थर्मल स्क्रीनिंग गन घरात बाळगावे.
• घरातील लहान मुले, ज्येष्ठ नागरिक यांच्या प्रकृतीमानाकडे विशेष लक्ष पुरवावे.
• घरातील ज्या सदस्यांना सहव्याधी (को-मॉर्बिडीटी) असतील, ते नियमितपणे औषधोपचार घेतात, त्यांची प्रतिकारशक्ती टिकून राहील, याची काळजी घ्यावी.
• कुटुंबात एकत्र सोबतीने जेवायला बसताना समोरासमोर न बसता एका बाजूला एक याप्रमाणे बसावे.
• शक्यतो घ्ारातील एकाच सदस्याने कौटुंबिक कामांसाठी बाहेर ये-जा करावी व त्या सदस्याने अशी ये-जा करताना संपूर्ण दक्षता घ्यावी.
• घरातील प्रत्येक सदस्याने दररोज स्वच्छ कपडे परिधान करावेत. न धुता कपड्यांचा पुन्हा वापर करु नये.
• भ्रमणध्वनी सारख्या वैयक्तिक वापराच्या वस्तू कुटुंबातील सदस्यांनी एकमेकाकडे घेऊन/अदलाबदली करुन वापरु नयेत. अशा वस्तूदेखील योग्यरित्या स्वच्छ राहतील, याची काळजी घेणे आवश्यक आहे.
• खाद्यपदार्थांचे पार्सल मागवले असल्यास ते स्वयंपाकगृहात खूप वेळ राखून ठेवू नये. पदार्थ काढून झाल्यानंतर आवरण, डबे आदींची तातडीने विल्हेवाट लावावी.
• बाजारातून आणलेल्या भाज्या, फळे आदी स्वच्छ धुवून ठेवावेत. नंतरच त्याचा आहारात समावेश करावा.
• ऑनलाईन/बाहेरुन पार्सल मागवले असल्यास, नाशवंत पदार्थ नसतील तर किमान एक दिवस ते पार्सल तसेच ठेवून द्यावे. त्यावर निर्जंतुकीकरण द्रव्य फवारावे. दुसऱया दिवशी ते उघडावे.
• घरातील फरशी, स्वयंपाकगृह, प्रसाधनगृहे, इतर वापराच्या वस्तू यांची नियमितपणे योग्य अशा निर्जंतुकीकरण द्रव्याचा उपयोग करुन स्वच्छता करावी.
• नातेवाईक - मित्र इत्यादींकडे जाणे टाळावे.
• शक्यतो कौटुंबिक समारंभ, पार्टी यांचे आयोजन करुच नये. निमंत्रित करणे अपरिहार्य असल्यास सरकारने ठरवून दिलेल्या मर्यादेतच निमंत्रण द्यावे आणि अशा ठिकाणी आवश्यक त्या सर्व उपाययोजना कराव्यात.
क) सोसायटी/वसाहतींमध्ये घ्यावयाची काळजी
• सोसायटी/वसाहतीमध्ये वावरताना प्रत्येकाने मास्क घालणे बंधनकारक असावे.
• घराबाहेर पडताना प्रत्येकाने सॅनिटायझर, मास्क व हातमोज्यांचा योग्यरित्या वापर करुन बाहेर पडावे.
• सोसायटीतील लहान मुले, ज्येष्ठ नागरिक हे घराबाहेर विनाकारण जाणार नाहीत, याकडे लक्ष द्यावे.
• सोसायटी/वसाहतीमध्ये दोन व्यक्तींमध्ये किमान सहा फूट अंतर राखूनच संवाद साधावा.
• सोसायटींमधील प्रतीक्षागृहाचा शक्यतो उपयोग करु नये. ते बंद राखावे.
• सोसायटीत दरवाज्याचा कडीकोयंडा, कठडे (हॅण्ड रेलिंग), लिफ्ट, बाक, वाहनतळ अशा विविध ठिकाणी कुठेही हात लावणे शक्यतो टाळावे.
• सोसायटीतून/वसाहतीतून पुन्हा घरात येताच कुठेही स्पर्श न करता सर्वात आधी सॅनिटायझरने / साबणाने हात स्वच्छ धुवावेत.
• सोसायटीमध्ये किंवा परिसरात बाहेरील कोणत्याही व्यक्तिला थेट प्रवेश देऊ नये.
• बाहेरुन येणारे मदतनीस, वाहन चालक, कचरा संकलक, सफाई कर्मचारी यांच्यासाठी शारीरिक तापमान तपासणी, प्राणवायू तपासणी, हात स्वच्छ धुण्याची सोय आदी बाबी उपलब्ध असल्याची खातरजमा करावी.
• ऑनलाईन पार्सल मागवल्यानंतर, सोसायटीमध्ये ते थेट घरात न मागवता, सोसायटीच्या प्रवेशद्वारावर सुरक्षारक्षकाकडे / सुरक्षित अशा एकाच ठिकाणी ठेवण्याची व्यवस्था करावी. तेथून निर्जंतुकीकरण करुन ते घरात न्यावे. शक्य असल्यास काही तास ते पार्सल खुल्या जागेत/उन्हात राहू द्यावे आणि नंतर घरात न्यावे.
• सोसायटीतून बाहेर पडताना वाहनांना स्पर्श करण्यापूर्वी त्यांचे निर्जंतुकीकरण करावे.
• नजीकचे महापालिका आरोग्य केंद्र, रुग्णालय, विभागस्तरीय नियंत्रण कक्ष (वॉर्ड वॉर रुम), आदी महत्त्वाचे संपर्क क्रमांक इत्यादी ठळकपणे दिसतील अशारितीने सोसायटी परिसरात प्रदर्शित करा.
ड) दुकाने/मंडया/मॉल्समध्ये खरेदीसाठी जाताना
१) बाजारपेठेत खरेदीला जाताना घरातील एकाच व्यक्तीने जाणे, तसेच कमी गर्दीच्या वेळी जाणे.
२) दुकानांबाहेर तसेच आतमध्येही इतरांपासून सुरक्षित अंतर राखूनच वावर होईल, याची काळजी घ्यावी. गर्दी असल्यास तिथे प्रवेश करु नये.
३) खरेदीला गेल्यानंतर तेथे प्रदर्शनार्थ ठेवलेल्या वस्तूंना स्पर्श करणे टाळावे.
४) खरेदीसाठी प्राधान्याने ऑनलाइन पद्धतींचा वापर करणे.
५) खरेदी करुन आणलेल्या वस्तू काही काळ घराबाहेर / मोकळ्या जागेत / जिथे कोणाचाही स्पर्श होणार नाही, अशा ठिकाणी ठेवाव्यात.
६) दुकानदार/व्यावसायिक यांनी मास्क न लावलेल्या ग्राहकांना प्रवेश देऊ नये.
७) दुकाने/मंडया/संकूल येथे सुरक्षित अंतराच्या खुणा करुन मर्यादीत ग्राहकांनाच एकापाठोपाठ प्रवेश द्यावा.
द्यावा.
८) दुकानात प्रवेश करणाऱया प्रत्येकासाठी शारीरिक तपमान, सॅनिटायझर यांची व्यवस्था करावी.
९) दुकाने/मंडया/संकूल येथे मर्यादीत संख्येनेच नोकर/मदतनीस यांची नियुक्ती करावी.
१०) व्यवहारांसाठी शक्यतो ऑनलाईन/डिजीटल पद्धतींचा अवलंब करावा. कमीत कमी चलन हाताळावे लागेल, याची काळजी घेतल्यास संसर्गाचा धोका कमी करता येतो.
इ) कार्यस्थळी/कार्यालयांमध्ये घ्यावयाची खबरदारी
१) घरून काम करण्यास प्राधान्य द्यावे. (वर्क फ्रॉम होम).
२) शक्य असेल त्यांनी कामावर जाताना दुचाकीने जाणे किंवा पायी चालत जाणे.
३) कमी गर्दीच्या वेळी प्रवास करावा.
४) कार्यालयात मास्कचा उपयोग, सुरक्षित अंतरावर बैठक व्यवस्था, सॅनिटायझरचा वापर, वारंवार हात स्वच्छ धुणे या बाबींकडे आवर्जुन लक्ष द्यावे.
५) बैठकांसाठी दूर-दृश्य प्रणाली (व्हिडिओ कॉन्फरन्सिंग) पद्धत उपयोगात आणावी.
६) कार्यालयात बैठकीत सहभागी असल्यास, त्यादरम्यान 'फेस मास्क' चा वापर करणे. सुरक्षित अंतरावर बसावे.
७) कार्यालयाची हवा कायम खेळती राहण्यासाठी खिडक्या उघड्या ठेवणे.
८) आत्यंतिक गरज नसल्यास, कार्यालयीन कामकाजविषयक दौरे टाळावेत.
९) येणाऱया अभ्यागतांशी संवाद साधताना सुरक्षित अंतर राखून संवाद साधावा.
१०) आपल्यासमवेत इतर सहकाऱयांनीही शारीरिक तापमान, प्राणवायू पातळी इत्यादी मोजली आहे किंवा नाही, याची त्यांना आठवण करुन द्यावी.
११) कार्यालयात शक्यतो एकत्रित जेवायला बसू नये.
फ) खासगी/सार्वजनिकरित्या प्रवास करताना घ्यावयाची दक्षता
१) सार्वजनिक वाहतूक व्यवस्थेने प्रवास करत असताना मौन राखावे. सहप्रवाशांशी विनाकारण बोलू नये.
२) मास्कसमवेत फेसशिल्डचाही उपयोग केल्यास उत्तम.
३) सार्वजनिक वाहनात एका आसनावर एकाच व्यक्तीने आसनस्थ व्हावे.
४) वाहनांमध्ये गर्दी करुन, दाटीवाटीने प्रवास करु नये. असा प्रवास टाळणे उत्तम.
५) वाहनांमध्ये दरवाजा, कठडा यांना शक्यतो स्पर्श करु नये. स्पर्श करावा लागणार असल्यास त्या आधी व वाहनातून उतरल्यानंतरही सॅनिटायझर हातांना लावावे.
६) शक्यतो खासगी दुचाकी/चारचाकी वाहनाचा उपयोग प्रवासाच्या गरजेनुसार करावा. खासगी वाहनांमध्ये विनाकारण सहप्रवासी नेऊ नयया सर्व बाबी आता जीवनशैलीचा भाग म्हणून अंगीकारणे अतिशय गरजेचे आहे. जोवर कोविड विषाणूवर प्रभावी लस सापडत नाही, तोपर्यंत नागरिकांनी या सर्व बाबींचे पालन करुन या साथरोगावर प्रभावी नियंत्रण मिळविण्यासाठी सरकारला सहकार्य करणे आवश्यक आहे. मुख्यमंत्री श्री. उद्धव ठाकरे यांच्या मार्गदशनाखाली महानगरपालिका प्रशासन करीत असलेल्या प्रयत्नांना मुंबईकरांनी सहकार्य करावे असे आवाहन आयुक्त श्री. इकबाल चहल यांनी केले आहे.
पत्रकार सुनिल ज्ञानदेव भोसले
पुणे
