★★★पुणे प्रवाह न्युज पोर्टल★★★★
*शिवचरित्राचे अभ्यास व वाचन करणाऱ्या वाचकांसाठी व अभ्यासकांसाठी शिवकालीन अरबी, फारसी,संस्कृत व इतर शब्दांचा मराठी अर्थ
*तुषार उमाळे*
*(शिवचरित्र अभ्यासक लेखक वक्ते)*
*संपर्क-८९९९०७५४५२*
*(अ-अरबी फा-फारसी स.संस्कृत)*
---------------------------------------------------
१)मुजुमदार (फा-मुज्मअदार)-हिशेब तपासणीस किंवा वसुली कारकून
२)डबीर(फा-दबीर)-लेखक
३)सबनीस (फा-सफ्नवीस)-सेनालेखक
४)पागा (पायगाह)-अश्वशाळा
५)सरनौबत(फा-सर्नोबत)-सेनानी
६)बारगिर-धण्याचा(मालकाचा) घोडा ठेवणारा शिपाई
७)शिलेदार (फा-सीलहद्दार) -स्वतःचा घोडा असणारा सैनिक
८)इस्तकबाल (अ.इस्तीकबाल) आरंभापासून
९)दावा (दअवा)-शत्रुत्व
१०)हशम-शिपाई
११)हेजीब(अ. हाजीब)-वकील
१२)सुरणीस (फा)-सनदा कौलनामे इ. लिहिणारा अधिकारी
१३)वाकनीस(फा-वाकीआ+नविस)-बातमीदार
१४)उमराव-सरदार
१५)सला (अ.सलाह)-सख्य,तह
१६)मुलाजमत (अ.मुलाझमत)-भेट १७)नामजाद (फा)-नियुक्त
१८)मुस्तेद(अ. मुस्तइद्द)-सिद्ध
१९)जामदार(फा)-वस्त्रागार व रत्नागार यावरील अधिकारी
२०)सरकारकुण-वरिष्ठ लिपिक
२१)अलबत (अ.अल्बत)-निश्चित
२२)सदर-मुख्य कचेरी,न्यायव्यवस्था
२३)हस्तपंजर- पंजा उठविलेले फरमान २४)करीना-हकिकत
२५)अराबा(अ)-तोफ
२५)सुतरनाल (फा.शुर्तुनाल)-उंटावरील तोफ २६)मागती-नंतर
२७)हरीफी(फा)-धूर्तपणा
२८)अस्मानगिरी(फा)-मांडव
२९)तिवाशा(फा)-कशिदा काढलेली लहान बैठक
३०)सतेह (अ)-यश
३१)भांडे-तोफ
३२)मंदिल-जरीचे पागोटे
३३)चोळणा-सैल, विजार,तुमान
३४) फिरंग(फा)-तलवार
३५)हूद्देकरी-शास्त्रवाहक
३६)शिताब-त्वरा
३७)जासूद-हेर
३८)हरकारा-निरोप देणारा
३९)जमदाड-लांब पल्ल्याची तलवार
४०)मेन(फा.मियान)-तलवारीचे आवरण ४१)गलबला (अ.घलबा)-गडबड,धामधूम ४२)कातर-पट्ट्याचा हात
४३)घोरंदर-भयंकर
४४)प्यादा(फा.पियादा)-पायदळातील शिपाई
४५)बाजे (फा. बअझी)-इतर,वरकड
४६)बंकाईत-पहारेकरी
४७)मोकासा-गावच्या वसूलातील हिस्सा ४८)हवालदार-काही शिपायांचा नाईक
४९)अंबर (फा)-कोठार,समग्री
५०)कारखानीस-(फा)-सर्व खात्यांचा मुख्य लेखक,दप्तरदार
५१)नाईक-मुख्य
५२)नजरगुजार (अ.नझर फा.गुझार)-परीक्षा ५३)जामीन (झामीन)- हमीदार
५४)हूजरात(अ. हुझुर) स्वतः राजाचे सैन्य
५५) फितवाफंदा-(अ. फुतूर फा. फंद)-दगाबाजी,फसवणूक
५६) जिन्नस (फा-जीन्स)वस्तू
५७) पखालजी-पाण्याच्या पिशव्यांचा वाहक ५८)नालबंद (फा)- नाल ठोकणारा
५९)जमनीस (फा.जमनविस)-वसुली अधिकारी
६०)सुबा- प्रांत
६१)कारकून-(फा)-हिशेब तपासणीस
६१)रतीब (अ.रातीब)-खुराक
६२)शाकारणे-छप्पर करणे
६३)बिशा-माल
६४)जाबता (अ.झाबिता)-यादी
६५)बदअंमल (फा) -कुकर्म,बेबंदशाही ६६)ज्याजती- अधिक
६७)हुजूर-दरबार
६८)दिवाण-मुख्य कचेरी
६९)बकैद (फा)-स्वैर
७०)दरोबस्त (फा)-बिलकुल
७१) कमावशी-वसुलीचे मुलकी काम
७२)सरबरा-(फा. सर्बराह)- व्यवस्थापक ७३)दप्तरदार (फा)-कागदपत्रांचा अधिकारी ७४)मोकासबा-हिशेब पाठांतर
७५)मजमु(अ)-वसुली
७६)मुलकी-वसूलासंबंधी
७७)अबदागिरी(आफ्ताबागीर)-मानाची छत्री ७८)घुरंग-१ चौरस माप
७९)तक्सिम-भाग
८०)देसाई-वतनदार अधिकारी
८१) कबज-ताबा, अंमल
८२)पाटील-ग्रामाधिकारी
८३)कुलकर्णी-पाटलाच्या हाताखालील अधिकारी
८४)मिरासदार-वडिलोपार्जित वतनदार
८५)हुडा,बुरुंज- तट
८६)हूजरात- सरकार
८७)सणगे-वस्त्र
८८)बरकंदाज-बंदूकधारी शिपाई
८९)सैतीवाला-लहान भालेवाले
९०)बरची-लांब भाला
९१)बाजारबुणगे-गैरलढाऊ लोक
९२)बेमोहिन-अपरिमित
९३)मजल-टप्पा
९४)चखोट-चांगला
९५)राऊत-घोडेस्वार
९६)तहकीक-निश्चित
९७)तर्फ-तालुका
९८)दाबेगिन-लढाऊ बायका
९९)शम्मा(फा)-दिवा
१००)गलबा-गडबड
१०१)खोजा-जनानखान्यातील कंचुकी १०२)फितवा-स्वामीद्रोह
१०३)इतबार(अ. इयतीबार)-विश्वास १०४)तश्रीफ-बहुमानाचा पोशाख
१०५)जोरावर-बलवान
१०६)हारोळी-आघाडी
१०७)जेजाल-नळीची बंदूक
१०८)खानाजाह-दासीपुत्र
१०९)अलाहिदा-निराळे
११०)नामोश-कीर्ती
१११)एल्गार-चढाई
११२)पेंढारी-लुटारू घोडेस्वारांची टोळी ११३)देवडी-दाराजवळची नोकरचाकर बसण्याची जागा
११४)निशान(फा)-पताका
११५)फहमींदा(फा.फहमन्द)-जाणता
११६)अर्जदस्त(फा. अर्ज-दस्त)-विनंती पत्र ११७)हौदा-हत्तीवरील बसण्याची कठडेदार जागा
११८)सदरहू-उपरिनिर्दिष्ट ११९)कंबरबस्त(फा.कामर्बस्त)-सिद्ध
१२०)मजलस(अ.)-सभा
१२१)निखालस (अ)-निर्भीड
१२२)हजरत (अ.हुजूर)- स्वामी
१२३)मुतालिक (अ)-उपमंत्री,नायब प्रतिनिधी
१२४)गज - २४ तसू लांब
१२५)गिल्ला(फा.गिलाह)-तक्रार
१२६)कोतवाल-शहराचा मुख्य संरक्षक १२७)राबता(अ.रबिता)- ये-जा
१२८)साज(फा.साझ)-पोशाख
१२९)सर्फराजी(फा)-बढती
१३०)तसलीम-वंदन,आदर
१३१)दावेदार (फा.दवाआदार)- शत्रू
१३२)पतक-घोडे स्वारांचा समुदाय
१३३)सकलाद(अ.) शेंदरी,निळे कापड १३४)अबनाक-म्यानाचे वरचे व खालचे टोपण
१३५)निसबत-संबंध
१३६)उपराळा-सहाय्य,मदत
१३७)मुलाज-भेट
१३८)इलाखी(अ. हलाखी)-दुर्दशा
१३९)वस्तभाव-विविध जिजा
१४०)कज्जा(अ. काझीया-)तंटा,वाद १४१)नफरी(अ)हलकी सेवा
१४२)फर्जंद-दासीपुत्र ??
१४३)चिटणीस-पत्रलेखक
१४४)गोमेद-गोमूत्राचा रंगाचे रत्न
१४५)पौडूर्य-रत्नाचा प्रकार,नीलोत्पल १४६)पुतळी-चार रुपयांचे सोन्याचे नाणे १४७)इब्रामी-बादशहाचे नाणे
१४८)सतराजी-होनपुतळी
१४९)अश्रफी- १५ रुपयांचे सोन्याचे नाणे १५०)हमेनी-पैसे ठेवण्याचा लांब कसा १५१)बख्तर-लोखंडी जाळीचे चिलखत
१५२)घुगी- शिरस्त्राण
१५३)टीरी-पार्श्वभाग
१५४)पाळेगार-डोंगरात राहणारे बंडखोर १५५)हबशी-अबिसीनियातील मनुष्य,सिद्दी १५६)गुराब-लढाऊ गलबत
१५७)आरमार-(पोर्तुगीज शब्द-आर्मडा)-लढाऊ जहाजांचा तांडा १५८)पालान(फा)-खोगीर
१५९)जेर(फा-झेर)-पराभूत
१६०)रणखंदल(संस्कृत-रनकृंतल)-जंगी युद्ध
१६१)खलक(अ. खल्क)-गैरमातब्बर लोक १६२)तरांडे -गलबत,मोठे तारू
१६३)गलबत-तारू
१६४)शिबाड-मोठा मचवा
१६५)दर्यासारंग-समुद्राधीपती
१६६)वलंदेज-डच
१६७)फिरंगाना-पोर्तुगिजांचा प्रांत
१६८)अदमास-उद्योग-व्यवसाय
१६९)आमदार फती(फा.आमद-इफ्त)-दळणवळण
१७०)फना-नष्ट,उध्वस्त
१७१)वहिलीमहाल -रथशाळा
१७२)थटी महाल-गोशाळा
१७३)चुनेगच्ची-चुन्याची आगाशी
१७४)कहीम-पुरातन
१७५)फस्त-जमीनदोस्त,उध्वस्त
१७६)बिछाईत(अ. बीसात)-मालमत्ता १७७)अंगेंजनी-उठावणी,पराक्रम
१७८)जम्बुरा(फा.झम्बुरा)-लहान तोफ
१७९)हालखुद(अ. हाल फा.खुद्द)-आहे त्या स्थितीत
१८०)जडाव-कोंदणात बसविलेला,खचित १८१)जाफा (अ. इजाफा)-वाढ
१८२)फजित-अपमान
१८३)ताबिन-स्वाधीन
१८४) बिदी-रस्ता
१८५)दादमहल-न्याय मंदिर
१८६)कंबरबंद-सिद्ध,तयार
१८७)मेहमानी-आतिथ्य
१८८)कहीकबाड(फा.कही ही.कबाड) -दाणा वैरण,लाकूडफाटा नेणारे खंदक
१८९)दुई(फा)-यादवी बळी
१९०)तहद-पर्यंत
१९१) छबिना(फा.शबीना)-रात पहारा १९२)खुमास-सुंदर,उत्तम
१९३)अजमास(फा.आझ्माईश)-अंदाज
१९४)इश्कबाजी-प्रणवविलास
१९५)डौल-मानमान्यता
१९६)खजिना(अ. खिजाना)कोषागार १९७)जवाहीरखाना(अ. जवाहिर फा.खाना)-रत्नभांडार
१९८)अंबारखाना-धान्यसंग्रह
१९९)शरबतखाना -पेयस्थान
२००)दफतरखाना(अ. दफत्तर फा.खाना)-लेखशाळा
२०१)जामदारखाना-वस्त्रागार
२०२)जिराईतखाना(अ)-शस्त्रागार
२०३)मुदबखाना-पाकालय
२०४)उष्टरखाना-उंटशाळा
२०५)तालीमखाना-व्यायाम शाळा २०६)पीलखाना-गजशाळा
२०७)फरासखाना-(फा)राहुद्या,डेरे वगैरेचे स्थान
२०८)आबदरखाना-जलस्थान
२०९)शिकारखाना-पारधी पशुपक्ष्यांची जागा
२१०)राहतखाना-आरोग्यगृह
२११)सौदागी-व्यापार
२१२)तोफखाना-तोफांची जागा
२१३)नगारखाना-वाद्यगृह
२१४)दारूखाना-तोफेला लागणाऱ्या बारुदाची जागा
२१५)सेरी-खाजगी
२१६)दरुनी-जनाना, अंतःपूर...
*टीप-आपल्या ज्ञानात भर पडल्यास प्रतिक्रिया द्या व इतरांकरिता शेयर नक्कीच करा..*
*तुषार उमाळे*
*शिवव्याख्याते-८९९९०७५४५२*
